غرقگی ذهنی
اکثر مردم فکر می‌کنند که استراحت و یا انجام کارهای عادی مثل تماشای تلویزیون
یا گشت و گذار در اینستاگرام باعث شادی در آن‌ها می‌شود.
میهای چیکسِنت‌میهایی روانشناس آمریکایی مجاری-تبار در تحقیقات خود که بعدا به کتاب FLOW تبدیل شد
به این نتیجه رسید که بهترین لحظات معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که بدن یا
ذهنِ فردی در تلاش داوطلبانه برای انجام کاری دشوار و ارزشمند از نهایت ظرفیتش استفاده کند.
این حالت غرقگی ذهنی (Mental State Flow) یا تچان نام دارد.
غرقگی ذهنی، تچان یا غوطه‌وری
تا حالا پیش آمده که بقدری مشغول انجام کاری شده باشید که حسابِ زمان را از دست داده باشید؟
تمام چیزهای اطراف شما، از صدای تلفن گرفته تا رفت و آمدِ افراد، از دیدِ شما محو می‌شوند،
توجه شما تماما متمرکز به کاری می‌شود که مشغول انجام آن هستید و آن‌قدر غرق آن شده‌اید
که حتی غذا را هم فراموش می‌کنید. در آن لحظات نسبت به کاری که انجام می‌دهید، احساس انرژی و حتی شادی می‌کنید.
بیشتر ما این تجربه را داشته‌ایم. روان‌شناسان به این حالت “غرقگی ذهنی” یا “تَچان” می‌گویند.
به زبان ساده تجربه غرقگی ذهنی یا تچان زمانی اتفاق می‌افتد که شما با کاری که در حال انجامش هستید یکی شوید
و توجه به خود و احساس گذر زمان را از دست بدهید و کاملاً بر زمان حال متمرکز شوید.
مثلاً در حین نواختن موسیقی، حل یک مسئله ریاضی، نوشتن یک مطلب، انجام یک بازی و…
در چنین وضعیتی احساس کامل بودن، شاد بودن و راضی بودن به فرد دست میدهد.
به عبارت دیگر، غرقگی انجام دادن کاری است در وضعیتی بدون فکر کردن است.
در این لحظه، در فعالیت گم می‌شوید. با اینکه کاملاً آگاه هستید، ولی حرکات شما کم‌وبیش خودکار است.
هر چه تجربه‌های جاری شدن در زندگی‌تان بیشتر باشد انسان کامل‌تر و راضی‌تری خواهید بود.
وقتی تچان اتفاق می‌افتد، ما از خود بی‌خود می‌شویم، به سوی غریزه حرکت می‌کنیم و با تمام وجود،
خودمان را وقفِ کاری می‌کنیم که سرگرم انجام آن هستیم.
عناصر سازنده غرقگی ذهنی
تجاربی که به همراه تچان یا غرقگی رخ میدهد
- داشتن درک روشنی از آنچه خواهانِ رسیدن به آن هستید
- احساس گذشت سریع زمان
- از دست دادن احساس خودآگاهی
- تجربه‌ی تعادل میان سطح توانایی‌های خودتان و چالش
- نداشتن آگاهی نسبت به نیازهای بدنی
- داشتن احساس کنترل فردی روی موقعیت
- داشتن این احساس که فعالیت مورد نظر اصالتا ارزشمند است
- غرق شدن کامل در فعالیت
لازم به ذکر است که ممکن است تمامی این تجربیات همزمان رخ ندهد.
نتیجه این تحقیق
در صورتی که ما در انجام کارها تمرکز بالایی داشته باشیم می‌توانیم از بعضی از مرزهای محدودیت خودمان عبور کنیم.
دراین هنگام بالاترین سطح کارایی و لذت از کار را خواهیم داشت.
نمودار غرقگی
همانطور که در نمودار مشخص است، برای رسیدن به غرقگی یا غوطه‌وری
باید کاری چالش برانگیز را با حداکثر مهارت انجام دهیم.
به این معنی که اگر در کاری دارای مهارت بالایی هستیم و میخواهیم به حداکثر لذت برسیم باید خودمان را به چالش بکشیم.
چنانچه سطح مهارت های ما بیشتر از چالش پیش روی ما باشد
دچار بی حوصلگی و یأس می شویم
و اگر چالش فراتر از مهارت‌های ما باشد دچار استرس و اضطراب خواهیم شد.
بنابراین باید بین این دو تعادل برقرار باشد تا وارد این مرحله شده و لذت ببریم.
